Opening Ad van der Helm – Indie Herdenking 2025

tachtig jaar na de bevrijding

Een kind moet leren spreken. Dat doet een kind niet vanzelf. Het doet vaak de ouders na: het imiteert klanken, het kind gaat de samenhang begrijpen. Het kind begrijpt welke klanken wel werken en welke klanken niet werken. Het kind leert woorden. Het leert welke woorden niet werken en welke woorden wel werken.

Zo worden ook verhalen doorgegeven van ouders op kinderen, van generatie op generatie. Maar er zijn ook woorden en verhalen die níet worden doorgegeven. Ze blijven als het ware in de kist van het verleden onuitgepakt verborgen. Soms worden verhalen verborgen om toekomstige generaties niet te belasten. Soms worden ze verzwegen  omdat ze de littekens weer openhalen. Soms wordt gedacht: we leven vandaag en niet gisteren. Gisteren is voorbij en we kijken alleen vooruit.

Maar wij zijn mensen van verhalen. Jezus doet mensen spreken: zwijgende menen en verstomde mensen brengt Hij tot spreken en dat is bevrijdend. We zien het als werkgroep ook onze taak om mensen tot spreken te brengen. We hebben de afgelopen jaren de ervaring opgedaan dat mensen die hier spreken ook anderen raken, dat zij de aanwezigen beroeren en op hun manier ook weer tot spreken brengen om hun eigen verhalen te vertellen en met anderen te delen.

Dat is niet eenvoudig omdat de pijn die is veroorzaakt, en de beelden waarmee we leven, echt luisteren in de weg kan zitten. Het spreken op een manier die anderen niet het zwijgen oplegt, het luisteren op een manier die niet meteen een trauma oproept, vraagt prudentie, vraagt een houding die niet getuigt van eigen gelijk, geen discussie maar een conversatie in de Geest, zoals dat in de katholieke kerk sinds het synodale proces wordt genoemd.

Ook de Koning kwam tot spreken. Hij heeft vrijdag bij de Nationale Herdenking de moeilijkheden benoemd van verschillende groepen die uit Indië naar Nederland zijn gekomen. Hij heeft hen allen benoemd en aangesproken als burgers die het land hebben opgebouwd. De koning zei voorts dat herdenken ook nadenken vraagt. Dat doen we ook hier vandaag herdenken en nadenken. Dat doen we met een open hart, met een bewogen hart.

Also a very warm welcome to His Excellency the Ambassador of Japan, Mr Minami. We are very honoured that you are present as also last year at our commemoration of the end of war in Asia.

Vandaag is het ook de verjaardag van de republiek Indonesië. Ook dat roept veel gevoelens op bij mensen. Moge de republiek Indonesië voorspoed en vrede kennen en mogen de vele volkeren in dit land in vrede met elkaar leven.

Vandaag laten we drie generaties aan het woord en we verwachten dat we zullen ervaren dat iedere generatie op eigen wijze heeft leren spreken en het stilzwijgen heeft kunnen doorbreken. Iedere generatie heeft het verhaal, de pijn en de beelden een plaats moeten geven. We zijn heel blij dat het stemmenorkest onze gast is. Dat jullie speciaal voor ons nog gekomen zijn en niet alleen tijdens deze herdenking maar ook straks nog zullen zingen.

Ad van der Helm, 17 augustus 2025