Met de HGK naar Adrianus VI
Op donderdag trok een aantal mensen naar Utrecht op initiatief van Margriet Quarles van Ufford en Ad van der Helm om in het Catharijneconvent de tentoonstelling over Paus Adrianus VI te bezoeken. https://www.catharijneconvent.nl/tentoonstellingen/paus-adrianus-wereldleider-uit-utrecht/ Het was een genoeglijke middag waarbij ds Trinette Verhoeven, rector Walter Broeders en pastoor Guillaume Woei A Jin aansloten.
Ad vertelde het verhaal van Adrianus die geboren werd in Utrecht (ook het geboortehuis werd bezocht). Hij werd opgeleid in de geest van de Moderne Devotie en ging theologie studeren in Leuven. Daar ging hij ook doceren en was rector van de universiteit. Via Margaretha van York werd bij betrokken bij het Hof vanwege de opvoeding van de jonge Karel V. er groeide een dusdanig band tussen beiden, dat kerel hem vroeg in Spanje de opvolging als koning van Castilië en Aragon veilig te stellen. Toen dat met succes bekroond werd, zorgde Karel voor de kardinaalsbenoeming van Adrianus door Leo X.
In Spanje werd Adrianus stadhouder, omdat Karel V niet kon blijven: hij was kandidaat keizer heilig Roomse Rijk. dat werd gerealiseerd in 1520. Maar hij keerde niet terug naar Spanje.
In 1522 raakte het conclaaf na het overlijden van Leo X in een patstelling en koos men een uitweg: Adrianus die nog in Spanje zat en bij weinigen bekend was. Adrianus hoorde pas een maand later van zijn verkiezing. Hij aanvaarde zijn verkiezing (en was daarmee formeel ook paus) en ontving vertegenwoordigers van Europese koningen. Hij maakte ene begin met zijn hervormingen met een aantal beslissingen die de kardinalen in Rome niet prettig vonden. Hij trok naar Rome waar hij eind augustus aankwam: op 31 augustus werd hij in de Sint Pieter tot paus gekroond.
In het jaar dat hij vanuit Rome de katholieke kerk bestuurde, zijn twee wapenfeiten te memoreren. Hij liet op de Rijksdag in Neurenberg door zijn gezant een verklaring voorlezen waarin de paus zijn schuld bekende in de misstanden die in de kerk waren. Hervormingen moeten volgens hem beginnen bij het hoofd. Luther kon deze verklaring niet meer waarderen. De breuk was al te diep.
Daarnaast probeerde Adrianus de Europese vorsten samen te brengen om Europa te verdedigen tegen de dreiging van de Ottomanen die in 1522 Rhodos veroverd hadden. Een zorg die hij overigens deelde met Luther. na veel moeite lukte dat, maar zijn pontificaat duurde te kort om effectief te zijn.
Zijn invloed was dus maar beperkt: zijn leerlingen speelden op het concilie van Trente (1545-1563) een grote rol en indirect was die invloed er dus wel. Zijn sobere levenswijze en zijn trouw aan zijn principes die hij in het renaissance Rome van die dagen trouw bleef, verdienen respect. Geen wonder dat sommige kardinalen tegen Paus Franciscus zeiden: met de hervormingsagenda die je hebt, had je ook de naam Adrianus kunnen kiezen.
Adrianus VI: een navolgenswaardige persoonlijkheid.
Ad van der Helm
de tentoonstelling duurt tot 13 november
